stalgii kulturowej. Bo przecież Kresy to także Biłgoraje i Nalewki, to małe miasteczka i dzielnice wielkich miast, gdzie żyły z nami, obok nas nie znane nam i dopiero dziś odkrywane mądrości i egzotyki myślenia, bogactwa obyczaju i mistyki. Przedwojenna twórczość Schulza, współczesna twórczość Rudnickiego i przede wszystkim Stryjkowskiego otwierają olbrzymią, wciąż nie wyczytaną księgę pamięci, z której możemy się uczyć jak abecadła sztuki emocji, chasydzkiego obcowania na co dzień z absolutem.
Chłopskość to drugi i równie rozległy jak Kresy obszar przeszłości. Jak Kresy żywią i będą nas żywić nostalgią, odmładzającą tęsknotą za spontanicznością kulturową, tak chłopskość żywi nas i będzie żywić energią instynktu. Przeszłość chłopskości jest wartością dynamiczną, walczącą, zmagającą się bezpośrednio z atakującym czasem teraźniejszym. Tu przeszłość nie jest tłem, pamięcią, wartością do uratowania, skansenem wyobraźni. Obyczaj, wiara, zabobon, instynkt służą jako narzędzie w przeobrażaniu rzeczywistości, by nowy cywilizacyjny status polskiej wsi, nowy sposób gospodarowania, nowa ekonomika nie wżarły się w podglebie, nie wyjawiły ziemi z wartości ludzkich, by technika nie zabiła metafizyki. Chłopskość posiada niewyczerpane złoża wyobraźni, na które składały się doświadczenia pokoleń. Współczesna twórczość
chłopska
jest najbardziej dynamicznym nurtem literatury. Obejmuje olbrzymi zakres pojęć, emocji, jest zróżnicowana zawartością, kierunkiem przesłania i formą. Wymieniając nazwiska pisarzy, wymieniam jakby odrębne gatunki artystyczne. Nowak, Redliński, Myśliwski, Kawalec, Piętak, Pilot, Ożóg, Przyboś, Morton... Ta sama ziemia w każdej z tych twórczości innym horyzontem się na przyszłość otwiera. I przyszłość tej chłopskiej przeszłości jest wciąż niewymierna.
PAMIĘ… ZIEMI
|