o islamu. Iran nie powróci do zachodniego modelu rozwoju. Model Szacha był chybiony, oznaczał skrajne poniżenie człowieka. Jeśli importuje się wodę mineralną z Paryża do miejsca, którego cudowne wody żywiły największych poetów na świecie, jak perskiego poetę Ferdousiego, to jest to absurdem. Jeśli do kraju z cudownie smakującym perskim chlebem sprowadza się chleb amerykański i niemiecki, to jest to pozbawione sensu. Gdybym w tamtym czasie żył w Iranie, to też buntowałbym się przeciwko Szachowi.
Rewolucja irańska była fascynującym i ważnym wydarzeniem historycznym. Pokazała, jak trudno jest
demokratyzować
wielonarodowe państwo. Iran był imperium, potęgą autorytarną. I oto w takim państwie przeciw władcy wystąpiły siły demokratyczne. Zaczęły atakować centrum. Posługiwały się hasłami demokratyzacji. W państwie irańskim żyją mniejszości: Kurdowie, Ormianie i wiele innych. Mniejszości te przyswoiły sobie hasło demokratyzacji i przetransformowały je na żądanie niezależności. Demokratyzacja oznaczała dla nich prawo do odłączenia się. Irańska rewolucja zaczęła się jako ruch demokratyczny, Bachtiar, Bani-Sadr byli demokratami, adwokatami. Pierwszy rząd po rewolucji składał się z ludzi, którzy studiowali na Harvardzie, na Sorbonie. Ale po zwycięstwie rewolucji przywódcy mniejszości powiedzieli: "Demokracja oznacza dla nas: iść dalej. Wy rządziliście nami i nas wyzyskiwaliście. Prawdziwa demokracja oznacza dla nas niepodległość". Gdy to żądanie się pojawiło, doszło w centrum do zmiany układu sił. W centrum władzy narodu panującego - w tym wypadku byli nim Farsi - odpowiedziano: "Nie! Musimy ocalić nasze państwo". W tym punkcie rewolucja dokonała radykalnego zwrotu. Siły dyktatury przejęły władzę. Chomeini reprezentował to stadium rewolucji irańskiej, w którym naród panujący uświadomił sobie niebezpieczeństwo rozpadu państwa. Reaguje on więc siłami represji, by hasło demokratyzacji zastąpić hasłem "narodowej integracji". I sięga się do takich środków, jak masakra mniejszości, aby zachować integralność państwa. Z tego powodu żadna rewolucja demokratyczna w państwie wielonarodowym nie może się udać, ponieważ warunkiem demokracji jest likwidacja państwa opartego na ucisku mniejszości.
Kto jest cynikiem, ten nie nadaje się do zawodu korespondenta wojennego czy korespondenta zagranicznego. Ten zawód, ta misja, zakłada pewne zrozumienie dla ludzkiej biedy, wymaga sympatii do ludzi. Trzeba się czuć członkiem rodziny, do której należą również ci wszyscy prości ludzie na naszej planecie, nie dysponujący nawet najskromniejszym dobytkiem. Trzeba zajmować się bardzo starymi problemami, nędzą i biedą - taki jest świat. Ludzkie ciepło jest dla tego rodzaju pracy elementarne. Cynizm i n
|