niem ustaw. Komicja tribusowe nie miały co prawda związku z ustrojem wojskowym, jednak również one wykazywały charakter zdecydowanie konserwatywny. Podobnie bowiem jak na komicjach centurialnych każda jednostka organizacyjna miała w systemie tribusowym jeden głos. Tymczasem od 220 r. przed Chr. na ogólną liczbę 35 tribus istniały dla liczebniejszej ludności miejskiej tylko cztery tribus urbanae, podczas gdy dużo mniej liczni patrycjusze rozdzieleni byli na 31 tribus wiejskich (tribus rusticae).
Komicja centurialne, których istnienie poświadczone jest od 472 r. przed Chr., były zgromadzeniem falangi hoplitów w szyku bojowym, złożonym z wystawianych przez każdy ród setni. Po ostatniej reformie w 220 r. przed Chr. ich charakter zmienił się z arystokratycznego na skrajnie timokratyczny Obywatele dysponujący majątkiem o wartości ponad 100 rys. sesterców tworzyli bowiem 18 centurii jeźdźców (equites), obok których było 175 centurii pieszych (pedites). Spośród tych ostatnich 80
centurii
należało do pierwszej klasy podatkowej, do której uprawniał majątek w wysokości 75-100 rys. sesterców (classici). Dalej istniało po 20 centurii klasy drugiej, trzeciej i czwartej (majątek 25-75 tys. sesterców), 30 centurii klasy piątej (12,5-25 rys. sesterców) i 5 centurii proletariuszy, wolnych od podatków i służby wojskowej. Dawało to przytłaczającą przewagę bogatym, ponieważ na ogólną liczbę 193 głosów już sami ekwici i classici osiągali w sumie absolutną większość 98 głosów. W przypadku ich zgody dalsze głosowanie stawało się zatem bezprzedmiotowe. Na zgromadzeniach centurialnych wybierano najwyższych urzędników: pretorów, konsulów i cenzorów, uchwalano ustawy i wyrokowano o karze śmierci w trybie wprowadzonej przez lex Valeria w 300 r. przed Chr. provocatio ad populum. Od czasu wydanej w 287 r. lex Hortensia te dwie ostatnie kategorie spraw przeszły do kompetencji concilia plebis, które zachowały je aż do powstania specjalnych sądów karnych w II w. przed Chr., a zwłaszcza nieco później w czasach Sulli.
1.2.1.3. Senat
|