Anton P. Czechow dał w swych utworach obraz Rosji końca XIX w., głównie prowincji rosyjskiej. Świetny ten humorysta chłostał mieszczańską pospolitość. Czechow zasłynął jako mistrz noweli, ale był również autorem pełnych nastrojów dramatów: Diadia Vania, 1897 (Wujaszek Wania, 1906), Tri siestry, 1901 (Trzy siostry, 1906), Višnievyj sad, 1904 (Wiśniowy sad, 1906).
Maksym Gorki (właściwie Aleksiej Maksimowicz Pieszkow), pisarz rewolucji proletariackiej, w pierwszych swych utworach malował silnych ludzi, wykazujących swym przykładem, że "w życiu wszędzie jest miejsce na czyny bohaterskie". Powieści Foma Gordiejew 1899, i Troje, 1900-1901, wykazywały kruchość i zbliżającą się katastrofę ustroju kapitalistycznego w Rosji. Głównym tematem sztuki Vragi (Wrogowie), 1906 i powieści Mat' (Matka) 1906, jest walka proletariatu rosyjskiego przeciwko caratowi i burżuazji. Z talentem i z widoczną sympatią
nakreślił
Gorki postaci przywódców rewolucyjnych – Sincowa, Własowa, Nachodki. Kopalnią wiadomości o życiu narodu rosyjskiego w końcu XIX w. jest autobiograficzna trylogia Dietstvo (Dzieciństwo) 1913-1914, V liudiach (Wśród ludzi), 1916 i Moi universitety (Moje uniwersytety), ogłoszone już w okresie międzywojennym, w 1923 r. (przekłady dzieł Gorkiego ukazały się w Polsce po drugiej wojnie światowej).
Rosja, dzięki niezwykle uzdolnionym aktorom i odrębności stylu, zapisała też ważną kartę w historii teatru. Konstantin S. Stanisławski (właściwe nazwisko Aleksiejew) przedsięwziął zasadnicze reformy pod wpływem meinin geńczyków. Założony przez niego w 1898 r. Moskiewski Teatr Artystyczny (Mchat) stał się najgłośniejszym do dziś teatrem realistycznym.
|