cz religii, ale i religia nie ma podstaw, by wkraczać w autonomię badań naukowych. Dogmaty wiary nie mogą być przedmiotem badania naukowego, tak jak Pismo Święte nie jest najlepszym źródłem poznania prawdy o przyrodzie. Bóg, jak przekonywał Galileusz, objawił się ludziom zarówno poprzez Pismo, jak i przez Księgę Natury. Poznanie obu, właściwymi dla każdej dziedziny metodami, prowadzi do tej samej prawdy. Każda metoda powinna jednak znać swoje ograniczenia i nie przekraczać własnych kompetencji.
Do reguł nakreślonych w liście do Krystyny Lotaryńskiej nie zastosował się Kościół, w którym przeważył dogmatyzm, wywołany po części przez fakt, że ograniczeń metody naukowej nie chciał uznać również gorący ich orędownik, czyli Galileusz. Otóż w dyspucie, jaka trwała między nim a Bellarminem w 1615 roku, chodziło o ustalenie statusu dokonanych przez Kopernika i potwierdzanych przez Galileusza odkryć. Bellarmino twierdził, że w świetle dowodów naukowych mogą one pretendować co najwyżej do miana hipotezy. Jako hipoteza mogły jego zdaniem swobodnie krążyć w obiegu naukowym, nie zagrażając ustalonemu porządkowi świata. Bellarmino nie wykluczał zresztą prawdziwości kopernikanizmu, pisząc w liście z 1615 roku, że gdyby pojawiły się przekonujące dowody, należałoby wówczas uznać, że to czytelnicy Biblii błędnie interpretują Święty Tekst. Galileusz był jednak zbyt
ambitny
, by zgodzić się na takie umniejszenie wartości swojej pracy. Upierał się, że wyniki jego badań opisują obiektywną prawdę o świecie.
Rację mieli obaj adwersarze. Wyniki, jakimi dysponował Galileusz w swoim czasie, najprawdopodobniej nie zapewniłyby mu dzisiaj prawa publikacji w żadnym szanującym się czasopiśmie. Pierwszy prawdziwy dowód teorii heliocentrycznej przeprowadzono dopiero ponad sto lat po wyroku Świętej Inkwizycji z 1633 roku. Dowód ten skłonił w roku 1741 papieża Benedykta XIV, by dać imprimatur dla pierwszego wydania dzieł wszystkich Galileusza. Z kolei teza Bruna o wielości światów zyskała eksperymentalne potwi
|