ych haseł Bloku. Rok 1908 przyniósł kolejne dwie wyjątkowe ustawy antypolskie. Pierwsza nadawała Komisji Kolonizacyjnej prawo przymusowego wywłaszczania polskich majątków ziemskich. Ustawa ta, sprzeczna z konstytucją i ze "świętym" prawem własności, wzbudziła nawet niepokój konserwatystów, przeszła też w sejmie pruskim z dużymi oporami. W tych warunkach rząd nie spieszył się ze stosowaniem wywłaszczenia, raczej widząc w nim środek nacisku na szlachtę polską, oporną wobec dobrowolnej wyprzedaży.
Druga ustawa, o zgromadzeniach i stowarzyszeniach, w przeciwieństwie do większości posunięć antypolskich była ogólnoniemiecka, nie zaś tylko pruska. Nazywano ją ustawą "
kagańcową
", zarządzała bowiem, że wszelkie zgromadzenia publiczne obradować mają wyłącznie po niemiecku. Wyjątek stanowiono dla zgromadzeń przedwyborczych: tylko w powiatach, gdzie nieniemiecka grupa narodowa stanowiła ponad 60% zaludnienia, mogła ona jeszcze przez lat 20 publicznie posługiwać się własnym językiem. Przepis ten okazać się miał tym groźniejszy, że statystyka pruska sztucznie obniżała liczbę ludności polskiej. Na 95 powiatów Poznańskiego, Prus Zachodnich i Górnego Śląska tylko w 44 pozostawiono Polakom - do czasu - prawo publicznego przemawiania.
Obliczono, że prawie połowa ludności polskiej, zwłaszcza zamieszkałej w miastach, została tego prawa pozbawiona. Groziło to podcięciem organizacji polskich w tych przede wszystkich regionach, gdzie liczebnie słabsza ludność polska najbardziej była narażona na wynarodowienie.
|