wych aspiracji, zamrażać nieuchronnych zmian politycznych, aż na koniec i oni zwalili się jak zmurszałe słupy w światowej zawierusze. Ład powiedeński miał wpisane samozniszczenie jako tajną nawet dla jego autorów klauzulę. Czy wyciągną wreszcie z tego sensowną naukę architekci kolejnych arbitralnych rozstrzygnięć geopolitycznych i społecznych? Czy w końcu pojmą, że polityka skuteczna a więc trwała nie może być polityką ignorującą wolę, świadomość i nadzieję poddanych jej rozstrzygnięciom ludzi?
Rozpad narzuconej narodom Europy Środkowej powiedeńskiej stabilizacji politycznej był dawno oczekiwaną wiosną nie tylko dla Polaków. I stąd od razu typowe nieszczęście wyzwalających się ludów: starcie odrębnych nacjonalizmów. Wielkim dramatem nie tylko dla Polski, lecz również dla Czechosłowacji, Węgier, Rumunii, Jugosławii, Ukrainy, Białorusi, Litwy i wszystkich środkowoeuropejskich nacji była nieumiejętność lub niemożność poszanowania także cudzego prawa do zgodnego z narodową tradycją bytu, brak szacunku także wobec cudzych nadziei. To właśnie uniemożliwiło zrealizowanie ukształtowanej w ruchu socjalistycznym i forsowanej początkowo przez Piłsudskiego koncepcji równoprawnej federacji narodów wyzwalających się spod obcej głównie rosyjskiej dominacji: Polaków, Ukraińców, Białorusinów, Litwinów. Powstająca Druga Rzeczpospolita nawiązałaby wprost do najlepszych tradycji demokratycznych Rzeczypospolitej Obojga Narodów, naprawiając zwłaszcza te błędy i zaniechania, które stały się zaczynem jej słabnięcia, a potem upadku. Niestety, w to miejsce polityczna praktyka Drugiej Rzeczypospolitej coraz bezwzględniej zmierzała do podporządkowania licznych na wschodzie mniejszości narodowych polskiej dominacji. W miejsce koncepcji federalistycznej zaczęła stopniowo dominować, wywodząca się z nacjonalistycznej myśli
prawicowej
, koncepcja inkorporacji. Ale to nieszczęście wyzwalających się narodów obciąża w nie mniejszym stopniu nacjonalizmy Czechosłowacji, Ukrainy czy Litwy.
Pierwszym bowiem przeciwnikiem, z którym weszła w zbrojny konflikt odrodzona Polska, były oddziały krótkotrwałej niezależnej Ukrainy tak samo jak Polska usiłującej wyzwolić się spod dominacji rosyjskiej.
|