umni ze swojego sądownictwa, najczęściej nie wiedzą, skąd się wziął warunek jednomyślności werdyktu przysięgłych. Nawet sami przysięgli nie kojarzą zazwyczaj swojej roli ze starogermańskim wzorem, zapisanym już w normach Prawa salickiego dotyczących rachinburgów i tungina. Przy lekturze Prawa salickiego skojarzenie to nasuwa się jednak z nieodpartą siła. Nic dziwnego, że znakomity edytor tego źródła, Karl August Eckhard, tłumaczył termin rachinburgi na niemiecki jako Geschworene (przysięgli)47.
Prawie każdy z nas śpiewał, słyszał jak śpiewają, albo chociaż czytał Rotę. Tekst Marii Konopnickiej funkcjonował w burzliwych latach osiemdziesiątych XX w., u schyłku PRL, jako chłopski hymn. Został też zaadaptowany jako pieśń kościelna. Słowa: "polski my naród, polski lud, królewski szczep Piastowy" są powszechnie znane, ale mało kto zastanawia się nad ich leksykalnym sensem. A przecież kołacze się w nich resztka dawnego przekonania, że wszystkich nas łączy pokrewieństwo z protoplastą polańskiej dynastii. Jest to powielany bezwiednie archetyp więzi krwi, łączącej współplemieńców z królem i ze sobą nawzajem. Z tego samego archaicznego zasobu pojęciowego wywodzi się wciąż funkcjonujące w polszczyźnie określenie wojny domowej: "walka
bratobójcza
". Więź narodowa wyparła więź plemienną, zarazem jednak przejęła i przechowała po dziś dzień część tradycyjnych wyobrażeń i symboli, które w odległej przeszłości oznaczały wspólnotę etniczną mniejszą i starszą od narodu.
Darujmy już sobie korsykańską i sycylijską vendettę, jej albański odpowiednik bądź inne przykłady żywotności wyobrażeń o wspólnym honorze, wspólnej hańbie i zbiorowej odpowiedzialności grup krewniaczych. Inwentaryzacja i analiza takich reliktów należy do antropologów i socjologów, którym historyk-mediewista może co najwyżej służyć pomocą w zakresie swoich kompetencji. Istotniejsze od rzucających się w oczy osobliwości wydają mi się zresztą trudniej uchwytne, ale bardziej rozpowszechnione elemen
|