Dane tekstu dla wyniku:	3
Identyfikator tekstu:	IJPPAN_DzP08b00071
Tytuł:	Mocowanie się żywiołów
Wydawca:	Jagiellonia
Źródło:	Dziennik Polski
Kanał:	#kanal_prasa_dziennik
Typ:	#typ_publ
Autorzy:
Data publikacji:	2008-09-20
Po cudnej Księdze Ósmej znów mamy pewnego rodzaju załamanie nastroju. Coś się wyraźnie zmieniło - O, tak! Czujemy inny prąd emocji, długo jednak nie pojmujemy, ku czemu wieje ten nowy wiatr. Wzniosłość, groza, groteska, może jeszcze co innego Czy pozwoli Pan na moment sentymentalny? Wspomnienie dziecka, czterolatka? Jak było w wielu polskich domach, mój Ojciec czytywał na głos "Pana Tadeusza". Przy Księdze Dziewiątej zaśmiewał się raz po raz, a jego smarkaty słuchacz pieklił się okropnie, bo mi się całkiem nie kleciła akcja, a tu jeszcze jakaś dobra zabawa przechodziła koło nosa. Dużo później odkryłem, że ten homeryczny śmiech wywoływały urywki heroikomiczne . W księdze pt. "Bitwa" nie musiało takich zabraknąć. Dziwi co innego. Poemat heroikomiczny to, najprościej, parodia poezji bohaterskiej. Mickiewicz zaskakująco głęboko angażuje się w zabawę literaturą; cechy gry literackiej nadaje nawet samemu tworzeniu własnego poematu, a to igranie pisaniem nasila właśnie wtedy, gdy jego dzieło zdecydowanie nabiera charakteru podniosłego, epopeicznego. Wtedy kaprys twórczy ma sobie za nic życiowe prawdopodobieństwo; pęka iluzja rzeczywistości, a Gospodarz Poematu, miast "widzę i opisuję", przyznaje zuchwale: zmyślam i opowiadam. (...) Różne w tej księdze wojennej mocują się żywioły. Światło i ciemność. Szlachta i sołdaci. Humor i groza. Wzniosłość z trywialnością. Epopeja z powieścią. Jednak wyraźnie - w porównaniu z Księgą Ósmą - porywcze wody powieści przechodzą w dostojne falowanie epopei. - Bez obawy. To ostateczne, epopeiczne, przetworzenie poematu dokonuje się rzeczywiście. Ale zachodzi stadiami, stopniowo, i w sposób odpowiedni do tego, czym naprawdę jest dla Mickiewicza epopeiczność. Dla poety romantyzmu nie istnieje monumentalne, rzekomo jednorodne i niezmienne epos klasyczne, pomieszanie żywiołów w Księdze Dziewiątej, i w pozostałych, odpowiada więc romantycznej metodzie literackiej. Ale zobaczmy to głębiej i konkretniej. Doświadczenie legionowo-napoleońskie do cna przeora