Ibidem, s. 68.
Nastroje antyniemieckie pogłębiły się nie tylko we Francji. Powszechnie uważano, że traktat z Rapalla zawiera tajne klauzule wojskowe. Traktat wprawdzie takich klauzul nie zawierał, stanowił jednak grunt, na którym wojskowa współpraca niemiecko-radziecka stała się możliwa. 29 lipca 1922 r. podpisany został w Berlinie "tymczasowy układ handlowy" zawierający jednak wedle wszelkiego prawdopodobieństwa treść militarną . W istocie pomiędzy rokiem 1924 a 1934 na terenie ZSRR organizowano niemieckie obozy treningowe dla czołgów nad
Kamą
, dla lotnictwa w okolicach Lipiecka i dla doświadczeń z gazami bojowymi w Saratowie. Obozy te działały aktywnie pod kierunkiem tajnej organizacji powołanej w Moskwie w 1924 r., tzw. Zentrale Moskau . Dla zamaskowania działalności wojskowej Niemiec na terenie Rosji powołano "Towarzystwo Wspierania Przedsięwzięć Przemysłowych" z człowiekiem zaufania gen. von Seeckta majorem Tschunke na czele. Faktycznie program tego "Towarzystwa" obejmował produkcję amunicji artyleryjskiej, samolotów, gazów bojowych - wszystko to na terytorium rosyjskim.
E. Eyck, op. cit., s. 282
|