Dane tekstu dla wyniku: 1
Identyfikator tekstu: PWN_3202000000096
Tytuł:
Wydawca: Trio
Źródło: Dawna Rosja: despotyzm i demokracja
Kanał: #kanal_ksiazka
Typ: #typ_nd
Autorzy: Benedykt Zientara,  
Data publikacji: 1995
między wolnymi niegdyś krestjanami a niewolnymi chołopami. Stworzyli oni jednolitą klasę chłopską, na której barkach spoczął cały ciężar carskiego imperium, jego politycznych i gospodarczych przedsięwzięć. Wiek XVIII przynosił raz po raz zrywy buntu mas chłopskich, zwykle z kozackimi przywódcami na czele, wśród których trzeba wymienić powstania Konrada Buławina (1707/8) i Emiliana Pugaczowa (1773-1775) oraz powtarzające się powstania nadwołżańskich Baszkirów (o charakterze społeczno-narodowym).
Najsilniej broniło wolności osobistej i tradycyjnych swobód kozactwo dońskie i ukraińskie, toteż rząd carski różnymi sposobami starał się ograniczyć samorząd kozacki, jako potencjalny ośrodek buntu. Wojska kozackie były jednak zbyt sprawnymi jednostkami bojowymi, aby można było zrezygnować z ich usług. Faworyzowano więc ich naczelników, awansując ich w tabeli rang i nadając im dobra ziemskie; w ten sposób powstawał antagonizm między kozacką starszyzną a prostym kozactwem. Przejście hetmana Jana Mazepy na stronę szwedzką w 1708 r. ukazało władzom carskim niebezpieczeństwo grożące ze strony Kozaczyzny siczowej jako narodowego ośrodka oporu Ukrainy. W 1722 r. Piotr Wielki zniósł funkcję hetmana i podporządkował Kozaczyznę petersburskiemu Kolegium Małorosyjskiemu. Wprawdzie za jego następców przywrócono władzę hetmańską, obsadzając ją ludźmi związanymi z dworem, ale Katarzyna II w 1764 r. ponownie zniosła urząd hetmana, a w 1775 r. zlikwidowała Sicz i resztki Kozaków przesiedliła nad Kubań.
Absolutyzm carski oparł się na stworzonym przez Piotra - ale sięgającym korzeniami w przeszłość - systemie, w którym rolę czterech podstawowych filarów władzy odgrywały: wojsko, biurokracja, policja i Kościół. Silni władcy, jak Piotr Wielki czy Katarzyna II, sami decydowali o wszelkiej politycznej działalności państwa. Przy słabszych - absolutyzm zamieniał się w oligarchię grupy osób, którym udało się opanować najwyższe urzędy i kierować osobą imperatora lub imperatricy. Sami jednak oligarchowi