dkreślić, że Athos był i jest przede wszystkim ośrodkiem kultury duchowej, mniej zaś spekulatywnej. Na Athos się modlono, a nie filozofowano, tak jak się to dzieje również współcześnie, dlatego pod kątem tego wymogu gromadzono i uzupełniano zbiory biblioteczne na przestrzeni wieków. Z tej racji nie znajdziemy na Athos wielu dzieł świeckich o tematyce historycznej, filozoficznej, literackiej czy innej. Jeśli takie pozycje trafiały do bibliotek klasztornych, znalazły się tam w sposób przypadkowy.
Monastery są też skarbnicą rzemiosła artystycznego. Ogromna liczba relikwiarzy, zaliczanych do szczytowych osiągnięć złotnictwa, dowodzi, jaką czcią otaczano szczątki świętych. Właśnie relikwie, obok ikon, osiągały w świecie bizantyńskim ogromną wartość i uchodziły za świętość. Ponieważ Athos dla Bizancjum był rodzajem ołtarza narodowego, liczni cesarze, członkowie ich rodzin, możni tego świata, patriarchowie, biskupi, zwykły lud, a nawet niektórzy sułtani obdarowywali monastery wotami w postaci relikwii lub innych bogactw. W klasztornych skarbcach przechowywane są wspaniałej roboty krzyże procesyjne wykute w żelazie i odlane w srebrze, niekiedy złocone. Zachwycają paramenty
mszalne
, głównie zaś kielichy, często dary cesarzy i patriarchów. Bogato wyszywane szaty liturgiczne, przetykane złotą i srebrną nicią, nakrycia ołtarzowe i narzuty na Grób Pański - epitafios - uchodzą za szczyt tkactwa artystycznego. Setki drobniejszych przedmiotów, jak miniaturowe kalwarie rzeźbione w kapliczkach wielkości orzecha czy drogocenne oprawy ksiąg - wszystkie te pamiątki wynoszą Athos do poziomu skarbnicy sztuki bizantyńskiej i postbizantyńskiej, słowem - prawosławnej.
WYKAZ MONASTERÓW
|