W środowisku, w którym żyje dany osobnik, można zazwyczaj wyróżnić elementy pozytywne, negatywne i obojętne, dlatego też kolejnym, niezbędnym warunkiem utrzymania się układu przy życiu jest dysponowanie możliwościami orientacji w otoczeniu. Dzięki tej orientacji układ jest zdolny podążać ku elementom pozytywnym, unikać elementów negatywnych i – w zależności od sytuacji – w określony sposób uwzględniać istnienie elementów przystosowawczo obojętnych.
Procesy orientacji mogą być rozpatrywane w wymiarze zjawisk zarówno obiektywnych, jak i
subiektywnych
(psychicznych). Sprawnie przebiegające procesy orientacyjne i metaboliczne nie wystarczają do utrzymania się układu przy życiu w warunkach zmiennego otoczenia. Oprócz nich musi on jeszcze dysponować zdolnością dostosowywania własnej struktury i funkcji – oczywiście w pewnych granicach – do warunków "zastanych", których poprzez swą aktywność nie może zmienić, a zarazem od których nie może się odizolować. Również w procesach dostosowywania się do otoczenia niebagatelną rolę odgrywają procesy orientacyjne.
Zatem, aby żyć i móc funkcjonować w otoczeniu jako spójna całość, układ musi się do swego środowiska zaadaptować. Adaptacja to dokonywanie się w organizmie jako całości lub w jego części bądź w zachowaniu układu takich zmian, które umożliwiają optymalne funkcjonowanie osobnika. Adaptacja bywa też definiowana jako stan równowagi pomiędzy osobnikiem a jego otoczeniem. Oczywiście równowaga ta ma charakter chwilowy, ponieważ zarówno sam układ, jak i jego otoczenie cechują się ustawiczną zmiennością
|