Dane tekstu dla wyniku: 1
Identyfikator tekstu: PWN_1202900000128
Tytuł: FIRMA PORTRETOWA "S.I. WITKIEWICZ" (I)
Wydawca:
Źródło: Miesięcznik Literacki nr 3
Kanał: #kanal_prasa_miesiecznik
Typ: #typ_publ
Autorzy: Andrzej Kostołowski,  
Data publikacji: 1970
migacyjnych i strumieni przelewających się elementów wizji postających pod wpływem narkotyków, to łatwo zrozumiemy, że secesja rodziła się w tych sferach okultystycznych doświadczeń w XIX wieku, w których miejsca ważne wyznaczono bodźcom chemicznym wyzwalającym "nowe światy". Źródła są więc podobne i tam w modernizmie, i tu u Witkacego, ucznia Micińskiego. Jakże jednak przeciwstawne są tym wielkim kompozycjom powstałe paralelnie skromne portrety realistyczne z przestrzenią aranżowaną iluzyjnie!
Wytłumaczenie częściowe tego dualizmu przynoszą: napisana w 1918, a wydana w 1919 roku książka Witkacego Nowe formy w malarstwie i wynikające stąd nieporozumienia oraz Szkice estetyczne z 1921 roku. Publikując te prace staje się Witkacy czymś więcej niż twórcą. Pod pozorem uzasadnienia postawy artystycznej wykłada całe swoje poglądy filozoficzne i teoretyczne — wykazuje wolę budowy systemu. Jeden z rozdziałów Szkiców tytułuje : Ogólna teoria sztuki a kryteria oceny dzieł . Jest to jakby totalna klasyfikacja wszystkich form wizualnych od kupy śmieci aż do abstrakcyjnego dzieła Czystej Formy , przy czym owa kupa śmieci otrzymała tu symbol literowy A 1 /a n , a obrazy realistyczne z pewnym dodatkiem kompozycyjności (Siemiradzki) symbol C 2 /c n , d 5 i c n d 5 . Natomiast Czysta Forma bez dodatku przedmiotowości jako takiej… (Kandinskij) oznaczona została przez autora jako D 2 /c 3 ,z, d 15 i c 3 , z d 15 . Istnieje zatem na płaszczyźnie teoretycznej dążność u witkacego do opanowania całego systemu reakcji wizualnych człowieka. Na podobnej zasadzie klasyfikuje on też "harmonie barwne".
Realizacje malarskie artysty uznać można w tym kontekście za początkowo dualistyczny, później zaś coraz bardziej pluralistyczny "system" produkcji, będący jakby empirycznym sprawdzianem tych teoretycznych możliwości kreacyjnych z jednej strony, z drugiej zaś za próbę kodyfikacji społecznej (portret wykonany na zamówienie). Następuje przeniknięcie się wątków teoretycznych z praktycznymi, a także chęć wykorzystania w praktyce totalnej możliwości eksperymentowania. W ten sposób prowizoryczne "typy