y barokiem. Najtrwalsze ślady barok pozostawił w architekturze i rzeźbie. Często wyburzano fragmenty starych dzielnic, aby zakładać nowe z zabudową barokową. W ten sposób zrekonstruowano plac św. Piotra, powstał też Piazza del Popolo. Wzorem barokowego budownictwa sakralnego, naśladowanym w całej niemal Europie, stał się kościół Jezuitów, wzniesiony w Rzymie w latach 1568-1584 według projektu Vignoli i Giacoma Della Porta. Charakterystycznym elementem frontonu kościoła jest dwupoziomowa fasada.
W czasach kontrreformacji troskliwym gospodarzem Rzymu okazał się Grzegorz XIII (1572-1585), dzielący swą energię między walkę z herezją a działalność
kulturalną
, naukową i gospodarczą. Z jego imieniem wiąże się reforma kalendarza, nazwanego na cześć papieża gregoriańskim. W pracach nad kalendarzem brali udział wybitni astronomowie europejscy zaproszeni do Rzymu. Grzegorz XIII założył uniwersytet, nazwany Gregoriańskim. Zbudował pałac Kwirynalski, kaplicę przy bazylice św. Piotra, w termach Dioklecjana urządził wielki magazyn zbożowy, ufundował dom dla ubogich. Na to wszystko czerpał pieniądze z podatków, które ściągał z całą bezwzględnością. Jeszcze surowszy pod tym względem okazał się Sykstus V (1585-1590), zawsze miał zasobny skarbiec. Może dlatego za jego pontyfikatu wykończono wreszcie kopułę bazyliki św. Piotra. Zbudował też wodociąg 55-kilometrowej długości z Argo Colonna do Rzymu. Otrzymał on nazwę Aqua Felice od imienia papieskiego (Felice Peretti). Ponadto przeprowadził arterie komunikacyjne przecinające wzgórza Kwirynału, Wiminalu i Eskwilinu, zbudował pomieszczenia dla Biblioteki Watykańskiej, pałac Laterański i kilka kościołów. Na czterech głównych placach Rzymu wystawił obeliski wskazujące drogi wylotowe z miasta w czterech kierunkach. Niektórzy miłośnicy antyku zarzucają Sykstusowi dość niefrasobliwy stosunek do budowli starożytnych, wyburzanych, jeśli przeszkadzały realizacji nowych inwestycji. 16 lutego 1600 roku Rzym był świadkiem wydarzenia budzącego grozę i sprzeciw zwolenników wolności badań naukowych. Tego dnia na Campo di Fiore spalono, jako heretyka, Giordana Bruno, głosiciela teorii podważającej dogmaty Kościoła. W wieku XVII nastąpił dalszy rozkwit architektury barokowej, co było zasługą głównie Lorenza Berniniego (1598-1680) i Francesca Borrominiego (1599-1667). Bernini wykonał dekoracje wnętrza bazyliki św. Piotra, plac przed bazyliką ze słynną kolumnadą i portykami, fontanny - m.in. del Tritone, grobowiec Urbana VIII, pałace. Najsłynniejsze prace Borrominiego to kościół św. Agnieszki na Piazza Navona, kościół San Carlo alle Quattre Fontane i przebudowa bazyliki św. Jana na Lateranie.
W XVIII wieku odżyło zainteresowanie antykiem rzymskim. Wyrażało się to w rozwoju badań archeologicznych prowadzonych początkowo raczej przez amatorów, a także w modzie na kolekcjonerstwo, co zwykle przynosiło szkodę szczątkom ruin. Kolekcjonerzy przenosili ich fragmenty do swoich domów, do ogrodów pałacowych, a często snobistycznie wmurowywali w nowe gmachy elementy architektoniczne zabrane ze starożytnych ruin. Nie oszczędzono Koloseum, grobowca Cecylii Metelli, łuków tryumfalnych. Nadal posz
|