Intensyfikacja kontaktów z Wielką Brytanią generalnie była – niezależnie od rezultatów – posunięciem słusznym. Niemniej mało prawdopodobne wydaje się, by premier Grabski rzeczywiście rozważał rozluźnienie sojuszu z Francją, zupełnie podstawowego dla bezpieczeństwa kraju. Chodziło mu zapewne o zaakceptowanie pewnej możliwości manewru Polski w stosunkach międzynarodowych, szczególnie w opinii Paryża, prowadzenie dyplomacji z pozycji bardziej niezależnych.
W drugiej połowie stycznia premier zdecydował się wreszcie na obsadzenie wakującego stanowiska szefa resortu spraw zagranicznych przez dotychczasowego posła RP w Paryżu, Maurycego hr. Zamoyskiego. Działacz endecki, wiceprezes Komitetu Narodowego Polskiego w Paryżu, doradca Delegacji Polskiej na Konferencji Pokojowej i kandydat na prezydenta w wyborach 1922 r., prowadził placówkę paryską dość sprawnie, wyróżniając się dobrą techniką pracy dyplomatycznej. Podkreślano szczególnie jego ofiarność dla
sprawy narodowej
w latach wojny. Nie tylko w środowiskach polskich cieszył się mianem "człowieka o nieposzlakowanej opinii". Jego endeckość była bardzo umiarkowana i w tym sensie nie krępująca dla premiera. Był więc Zamoyski człowiekiem znanym, szanowanym, ale nie wykazującym ambicji odgrywania samodzielnej roli politycznej i w tym sensie wygodnym dla premiera, nie narzucającym się z własnymi inicjatywami. Stawiając go na czele resortu spraw zagranicznych, Grabski wziął zapewne także pod uwagę bardzo dobre osobiste stosunki Zamoyskiego z francuskim premierem Raymondem Poincaré, a zarazem fakt, iż Zamoyski "był jednym z tych narodowych demokratów, do których Anglicy czuli zaufanie i sympatię.
W Paryżu mianowanie Zamoyskiego powitano z dużym zadowoleniem. Uczucie to spotęgował sam minister, udzielając redakcji "Tempsa" wywiadu, w którym podkreślił, że cały swój wysiłek skieruje na umocnienie sojuszu polsko-francuskiego. Z trójki kolejnych ministrów proweniencji endeckiej Zamoyski był zdecydowanie najlepiej notowany we Francji. Choć wszystkich uważano za polityków profrancuskich i antyniemieckich, to w wypadku dwóch pierwszych obawiano się doktrynerstwa, podporządkowania polityki zagr
|