Na przełomie XIX i XX w. powstało wiele polskich organizacji, wśród nich spółki o charakterze zapomogowo-pożyczkowym, rolniczym, towarzystwa śpiewacze, gimnastyczne, katolickie, których członkowie uczyli się języka polskiego, poznawali polską kulturę. To m.in. dzięki nim w szeregach powstańczych w l. 1919-21 stanęły tysiące Ślązaków, a w plebiscycie pomimo terroru niemieckich bojówek i pracodawców oddawano głosy za Polską.
W końcu XIX w., wraz z rozwojem przemysłu ciężkiego na Górnym Śląsku, powoli zaczynała
dojrzewać
świadomość klasowa. Powstawały polskie i niemieckie organizacje polityczne i związkowe. Polska Partia Socjalistyczna zaboru pruskiego przeniosła swój dziennik "Gazetę Robotniczą" z Berlina do Katowic, aby być bliżej robotników. O jego głos i głos chłopa śląskiego walczyli w tym czasie centrowcy skupieni wokół "Katolika" Napieralskiego i endecy, których organizatorem był początkowo "Polak" i "Kurier Śląski", a przywódcą Wojciech Korfanty. Po ugodzie z Napieralskim, organem śląskiej endecji od 1911 stała się "Gazeta Ludowa" wychodząca w Katowicach. Głosy śląskich robotników i chłopów oddawane na polskich posłów były niezbędne w każdych kolejnych wyborach do Reichstagu i sejmu pruskiego.
Z wybuchem I wojny światowej odrodziły się nadzieje na odzyskanie przez Polskę niepodległości. Rozpad monarchii Austro-Węgierskiej i klęska Niemiec stworzyły szansę powrotu Górnego Śląska do Macierzy. Na przełomie 1918 i 1919 powstała tajna Polska Organizacja Wojskowa, której zadaniem było zorganizowanie powstania.
|