ziennik "Al-Ahram" był chętnie cytowany przez prasę europejską. Prasa zawitała do wschodniej Afryki. W 1902 r. w Etiopii zaczął wychodzić pierwszy w języku amharskim, ręcznie powielany dwutygodnik. Było to świadectwem zapóźnienia w stosunku do Zachodu. Gazety pojawiły się też w Indiach. Pierwszą była "Bengal Gazette", wychodząca od 1780 r. w języku angielskim. W 1818 r. zaczął się ukazywać "Samachar Darpan", pierwsza gazeta w języku bengalskim. W 1875 r. ukazywało się w Indiach już 478 tytułów.
Znakomity wpływ na rozwój prasy i wydawnictw w Wielkiej Brytanii miało wprowadzenie w 1835 r. prawa gwarantującego wolność druku. W kolejnych dziesięcioleciach zostało przyjęte w innych krajach Europy i Ameryki. Prawo prasowe - tak jak w ogóle prawo - w tym druku i słowa, ulegało liberalizacji, choć w niektórych krajach przez wiele lat obowiązywał wysoki podatek zwany stemplowym, który ograniczał rozwój rynku prasowego. W wielu państwach nadal istniała też cenzura i to ona decydowała o zawartości numerów gazet i czasopism, niemniej trudno nie zauważyć że gorset został poluzowywany. Szczególnie ciężko żyło się dziennikarzom w Prusach, gdyż gazety często były
konfiskowane
, a żurnaliści trafiali za kratki. Niektóre redakcje zatrudniały pracowników, którzy byli opłacani jedynie za gotowość do odsiedzenia kary. Zatem państwo pruskie zachowało możliwość kontroli wypowiedzi przez wprowadzenie odpowiedzialności karnej wydawców i redaktorów za słowo, podobnie jak Austria czy Francja.
Prasa miała duże zasługi w historii XIX w. Zmieniła świat i jego mieszkańców, była świadkiem narodzin opinii publicznej i ważnym jej składnikiem, rozbudziła ciekawość milionów i wywołała głód słowa drukowanego. Miała istotny udział w modernizacji i demokratyzacji państw i społeczeństw. Spełniała też funkcje edukacyjne, podnosiła jakość wykształcenia oraz kultury politycznej i prawnej. Rozbudzała poczucie odrębności narodowej czytelników, a w krajach pozbawionych własnej państwowości stanowiła z
|