ł się nadać państwowy charakter kultowi pogańskiemu, grupując w Kijowie bóstwa poszczególnych plemion. Wobec znacznego rozpowszechnienia na Rusi chrześcijaństwa (babka Włodzimierza, Olga, w 957 r. przyjęła chrzest) wszelkie próby racjonalizacji kultu pogańskiego miały niewielkie szanse. W 988 r. Włodzimierz przyjął więc chrześcijaństwo i nadał mu charakter religii państwowej. Przyjęcie chrześcijaństwa umacniało na Rusi, przenikające tam już wcześniej, wpływy kulturowe bizantyńskie i bułgarskie.
W przeciwieństwie do krajów zachodniosłowiańskich, które znalazły się na peryferiach Kościoła łacińskiego, pośrednio tylko podlegając oddziaływaniu głównych ognisk kultury chrześcijańskiego Zachodu,
Ruś korzystała
bezpośrednio z kultury Bizancjum, głównej wówczas skarbnicy dorobku cywilizacyjnego świata śródziemnomorskiego. Stąd ogromny i szybki awans cywilizacyjny Rusi, dobrze widoczny na tle zachodniosłowiańskiego sąsiedztwa. Asymilację tej kultury ułatwiał fakt, że wraz z greckimi wpływami kościelnymi wkraczała na Ruś liturgia słowiańska, przenoszona tam dzięki wysyłanym przez Kościół bizantyński bułgarskim misjonarzom, rozporządzającym wówczas nie tylko słowiańskimi przekładami ksiąg liturgicznych, lecz także obfitą literaturą w postaci przekładów z greki, a nawet licznych dzieł oryginalnych. Język tej literatury nie był identyczny z dialektami wschodniosłowiańskimi, był jednak powszechnie zrozumiały, zaś pismo, przeniesione wraz z nim (cyrylica), nadawało się także do zapisów języka potocznego, który szybko przeniknął do sporządzanych na Rusi tekstów. Skutkiem tego było nie spotykane u sąsiadów zachodniosłowiańskich rozpowszechnianie się umiejętności pisania wśród społeczeństwa świeckiego: liczne prywatne zapiski, listy, polecenia, odkryte w Nowogrodzie i innych ośrodkach północnej Rusi dzięki trwałości używanego tam materiału piśmiennego - kory brzozowej - świadczą, że nawet wśród najniższych warstw społecznych znajomość pisma nie była rzadkością.
W XI-XII wieku rozwinęła się na Rusi miejscowa literatura: przekłady bizantyńskich dzieł teologicznych, hagiograficznych, historycznych i prawniczych stworzyły tło dla twórczości oryginalnej, której najdobitniejszym przykładem jest Powieść doroczna, zwód rocznikarski z początku XII wieku, pełen włączonych w tekst dawniejszych, odrębnie powstałych utworów. Barwnością opisów, dramatyzmem, nieraz dowcipem górują one nad schematyczną na ogół ówczesną literaturą łacińską środkowej Europy. Nie tylko
|